ภาวะช่องคลอดแห้งเกิดจากอะไรและรักษาอย่างไร ...อย่าปล่อยให้เป็นปัญหาเรื้องรังของครอบครัว

ภาวะช่องคลอดแห้ง สามารถเกิดขึ้นได้ในผู้หญิงทุกช่วงวัย เมื่อมีภาวะขาดฮอร์โมนเอสโตรเจน แต่ส่วนใหญ่มักเกิดในผู้สูงอายุเมื่อเข้าสู่วัยหมดประจำเดือนไปแล้ว

ภาวะช่องคลอดแห้ง เกิดจากการที่ช่องคลอดไม่ยืดหยุ่น มีน้ำหล่อลื่นออกมาไม่เพียงพอ ทำให้เกิดความเจ็บปวดขณะมีเพศสัมพันธ์ และมีเลือดออกหลังมีเพศสัมพันธ์ การมีภาวะช่องคลอดแห้งอาจทำให้บางคนเป็นกระเพาะปัสสาวะอักเสบซ้ำๆ บ้างก็มีอาการแสบร้อนและคันในช่องคลอดแม้ไม่ได้มีเพศสัมพันธ์ก็ตาม

อาการแสดงของภาวะช่องคลอดแห้ง

• ช่องคลอดระบม คัน หรือแสบร้อน
• มีอาการเจ็บปวดในขณะมีเพศสัมพันธ์
• มีอาการเจ็บปวดในช่องคลอด
• มีอาการเลือดออกเล็กน้อยหลังจากมีเพศสัมพันธ์
• มีตกขาวเล็กน้อย
• เยื่อบุช่องคลอดซีดและบางลง
• ปัสสาวะบ่อยขึ้น รู้สึกแสบขณะปัสสาวะ บางรายมีการติดเชื้อทางเดินปัสสาวะ

ภาวะช่องคลอดแห้งเกิดจากอะไร?

ปกติในช่องคลอดของผู้หญิงจะมีน้ำหล่อลื่นที่มีลักษณะเป็นมูกเมือกใส ซึ่งมักเกิดจากการกระตุ้นของฮอร์โมนเอสโทรเจนที่สร้างจากรังไข่ มีหน้าที่ช่วยให้ความชุ่มชื้นแก่เยื่อบุผิวช่องคลอด ลดการเสียดสี ทำให้เกิดความแข็งแรงและความยืดหยุ่นของช่องคลอด น้ำหล่อลื่นช่องคลอดจะหลั่งออกมามากเมื่อมีฮอร์โมนมากระตุ้นมากๆ หรือเมื่อมีการปลุกเร้าอารมณ์ทางเพศ 

มีปัจจัยหลายอย่างที่อาจส่งผลให้เกิดภาวะช่องคลอดแห้งได้ ดังนี้

1. ฮอร์โมนเอสโตรเจนต่ำ
เป็นสาเหตุหลักของการเกิดภาวะช่องคลอดแห้ง เพราะฮอร์โมนเอสโทรเจนเป็นฮอร์โมนที่ทำให้เยื่อบุภายในช่องคลอดมีการหลั่งเมือกออกมาหล่อลื่น และทำให้ช่องคลอดมีสุขภาพดี
ปัจจัยที่สามารถทำให้ระดับเอสโตรเจนลดต่ำลง มีดังนี้

• วัยหมดประจำเดือน หรือวัยใกล้หมดประจำเดือน
• การคลอดบุตร
• การให้นมบุตร
• การสูบบุหรี่
• การผ่าตัดรังไข่
• การผ่าตัดมดลูก
• ความผิดปกติทางภูมิคุ้มกันบางอย่าง
• การรักษามะเร็ง
• การใช้ยากล่อมประสาท
• การใช้ยาต้านเอสโทรเจน
• การอักเสบของต่อมบาร์โทลิน ซึ่งทำหน้าที่ผลิตน้ำหล่อลื่น
• การคุมกำเนิดด้วยการฉีดหรือกินยา

2. การสวนล้างช่องคลอด
การใช้สบู่ โลชั่น และน้ำหอมสวนล้างช่องคลอดบ่อยๆ สามารถทำให้เกิดความระคายเคืองต่อความเป็นกรดด่างในช่องคลอด และทำลายเชื้อแบคทีเรียประจำถิ่น ส่งผลให้ช่องคลอดมีอาการแห้งและเกิดการติดเชื้อได้ง่าย 

3. ยารักษาโรคบางประเภท
การใช้ยาบางชนิดอาจมีผลข้างเคียงทำให้ช่องคลอดแห้งได้ เช่น ยาแก้แพ้ มีผลข้างเคียงทำให้ตัวแห้งและลดการหลั่งเมือกหล่อลื่นช่องคลอด ยารักษาโรคซึมเศร้าบางตัวอาจทำให้สารคัดหลั่งในช่องคลอดลดลง เป็นต้น

4. ความวิตกกังวล
ความเครียดและความวิตกกังวลสามารถส่งผลกระทบต่อความต้องการทางเพศและอาจนำไปสู่ภาวะช่องคลอดแห้ง

5. โรคเบาหวาน
โรคเบาหวานเป็นอีกโรคที่อาจส่งผลให้ช่องคลอดแห้งเนื่องจากน้ำหล่อลื่นในช่องคลอดลดลง การติดเชื้อที่ช่องคลอด และมีความต้องการทางเพศต่ำจากระดับของน้ำตาลและฮอร์โมนที่ผันผวน

6. Sjogren’s Syndrome
เป็นโรคที่มีภูมิต้านทานตนเองผิดปกติ พบได้ไม่บ่อย โรคนี้สามารถก่อให้เกิดอาการตาแห้ง ปากแห้ง และช่องคลอดแห้งได้

7. ความต้องการทางเพศต่ำ
ความต้องการเพศต่ำหรือปัญหาทางเพศอื่นๆ อาจทำให้ทำเกิดภาวะช่องคลอดแห้ง และในทางกลับกัน ภาวะช่องคลอดแห้งก็อาจทำให้ความต้องการทางเพศต่ำลงด้วย

ภาวะช่องคลอดแห้งระหว่างตั้งครรภ์

การเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมนเป็นสาเหตุของภาวะช่องคลอดแห้งระหว่างตั้งครรภ์ได้ และคุณแม่ที่ให้นมลูกเองจะมีสิทธิ์พบอาการนี้ได้มากกว่า รวมถึงภาวะฮอร์โมนเพศหญิงต่ำก็มีสิทธิ์ทำให้เกิดภาวะช่องคลอดแห้งระหว่างตั้งครรภ์ได้เช่นกัน

การวินิจฉัยภาวะช่องคลอดแห้ง

หากคุณมีภาวะช่องคลอดแห้ง แพทย์จะทำการตรวจภายในเพื่อตรวจดูว่าผนังในช่องคลอดของคุณมีอาการบาง ซีด แดงหรือไม่ นอกจากนี้คุณอาจจะต้องตรวจระดับฮอร์โมนว่าคุณเข้าสู่ช่วงวัยหมดประจำเดือนแล้วหรือไม่ หรือแพทย์อาจเก็บตัวอย่างตกขาวมาตรวจเพื่อหาสาเหตุของอาการช่องคลอดแห้งอย่างรุนแรง 

การรักษาภาวะช่องคลอดแห้ง

การรักษาภาวะช่องคลอดแห้งในผู้ป่วยแต่ละคนจะแตกต่างกันออกไป ขึ้นอยู่กับสภาวะของแต่ละบุคคล มีแนวทางการรักษา ดังนี้

1. การใช้เจลหล่อลื่นและครีมทา 
ผลิตภัณฑ์เหล่านี้สามารถช่วยเพิ่มความชุ่มชื้นให้บริเวณช่องคลอดเป็นระยะเวลาหลายชั่วโมงหรือเกือบทั้งวัน คุณสามารถใช้เจลหล่อลื่นช่องคลอดละลายน้ำระหว่างมีเพศสัมพันธ์ เพื่อช่วยบรรเทาภาวะช่องคลอดแห้งได้

2. การใช้ฮอร์โมนเอสโตรเจน 

ฮอร์โมนเอสโตรเจนในรูปแบบครีมทาสามารถช่วยบรรเทาอาการของภาวะช่องคลอดแห้งได้ โดยฮอร์โมนชนิดนี้มีทั้งในรูปแบบยาเม็ด ครีมทา ยาเหน็บ หรือวงแหวน ซึ่งสามารถสอดเข้าไปในช่องคลอดได้เลย

3. ลดการสูบบุหรี่ และหมั่นผ่อนคลายจากความเครียด
บุหรี่และความเครียดเป็นปัจจัยสำคัญที่ทำให้เกิดภาวะช่องคลอดแห้งได้ ควรลดหรือเลิกบุหรี่ และหมั่นทำกิจกรรมเพื่อความเพลิดเพลินเมื่อเกิดความเครียด เช่น เล่นเกม ดูหนัง ไปเที่ยว เป็นต้น

4. การมีเพศสัมพันธ์อย่างสม่ำเสมอ
มีการศึกษาพบว่าสตรีที่มีเพศสัมพันธ์สม่ำเสมอจะมีอาการที่สัมพันธ์กับช่องคลอดแห้งน้อยกว่า เนื่องจากมีการเพิ่มเลือดไปเลี้ยงยังบริเวณอุ้งเชิงกราน และช่วยคงความยืดหยุ่นของช่องคลอด อย่างไรก็ตาม ยังไม่มีข้อมูลที่แน่ชัดว่าความถี่เท่าใดถึงจะช่วยได้ดีที่สุด

5. การใช้เลเซอร์ชนิด Fractional CO2
ปัจจุบันมีเทคโนโลยีใหม่ที่ใช้เลเซอร์ในการรักษาแบบฟื้นฟู โดยเครื่องจะปล่อยแสงเลเซอร์ออกมาแบบ 360 องศา เพื่อไปกระตุ้นเซลล์ไฟโบรบลาสท์ ทำให้ผลิตและจัดเรียงเส้นใยคอลลาเจนได้ดียิ่งขึ้น เซลล์ช่องคลอดผลิตสารคัดหลั่งเพิ่มขึ้น และเกิดความชุ่มชื้นขึ้นตามมา การทำเลเซอร์ชนิดนี้ไม่เจ็บ ไม่ต้องดมยาสลบ และใช้เวลาไม่นาน หลังทำสามารถทำกิจกรรมประจำวันได้ตามปกติ 

สมุนไพรทางเลือกช่วยรักษาภาวะช่องคลอดแห้ง

• กวาวเครือขาว มีการศึกษาพบว่ากวาวเครือขาวมีคุณสมบัตินำมาใช้เป็นฮอร์โมนทดแทนได้ โดยสามารถลดอาการของวัยหมดประจำเดือน เช่น อาการร้อนวูบวาบ ช่องคลอดแห้ง ทั้งยังช่วยลดระดับไขมันในเลือดได้อีกด้วย
• ถั่วเหลือง มีสารที่ชื่อว่า Phytoestrogens ออกฤทธิ์เหมือนฮอร์โมนเอสโตรเจนในร่างกาย ผู้หญิงบางคนจึงบริโภคอาหารที่อุดมไปด้วยถั่วเหลือง เช่น ถั่วเหลือง เต้าหู้ และน้ำเต้าหู้ เพื่อบรรเทาอาการของภาวะช่องคลอดแห้ง แต่การวิจัยถึงผลข้างเคียงของถั่วเหลืองก็ยังคงดำเนินต่อไป เพื่อหาบทสรุปว่าถั่วชนิดนี้ช่วยลดอาการช่องคลอดแห้งได้จริงหรือไม่
• มันเทศป่า มีการบอกเล่าถึงการใช้ครีมที่มีส่วนผสมของมันเทศป่า ว่าสามารถช่วยลดอาการของภาวะช่องคลอดแห้งได้ แต่ก็ยังไม่มีหลักฐานทางวิทยาศาสตร์ที่เพียงพอในการยืนยันว่าผลิตภัณฑ์เหล่านี้มีประสิทธิภาพ
• สมุนไพร Black Cohosh เป็นที่นิยมในการใช้เป็นอาหารเสริมเพื่อบรรเทาอาการของภาวะหมดประจำเดือน แต่ก็มีบางคนรับประทานเพื่อบรรเทาอาการของภาวะช่องคลอดแห้งเช่นกัน แต่ยังไม่มีรายงานการศึกษาที่ยืนยันถึงประสิทธิภาพของสมุนไพรตัวนี้ได้
• สมุนไพรตังกุยจากเกาหลี ที่ได้รับการยอมรับมานานกว่า 3,000 ปี สำหรับผู้หญิง ใช้ปัองกัน และบรรเทาอาการผิดปกติเนื่องจากความไม่สมดุลในฮอร์โมนเพศหญิงหลายๆอย่าง